Wij hebben allemaal wel gehoord van de historische invloed van Griekenland: de prachtige Griekse mythologie, de klassieke Griekse literatuur, de Griekse filosofen, en hun invloed op de moderne tijd. Maar hebt u zich ooit afgevraagd hoe deze verhalen door de geschiedenis naar de tegenwoordige tijd zijn gereisd? Hoe kunnen wij tegenwoordig de klassieke Griekse literatuur lezen die oorspronkelijk in de v. Chr. geschreven is?
Zoals wij het kennen, moet de menselijke geschiedenis de taal danken als het ultieme middel om kennis te bewaren en door te geven. Maar niet elke taal heeft het vermogen om millennia te overleven.
De Griekse taal en haar geschreven vorm, het Griekse alfabet, behoren tot de familie van talen die bekend staat als de Indo-Europese taalfamilie. Deze familie bevat veel van de hedendaagse gesproken talen, waaronder Engels, Arabisch, Perzisch, Sanskriet, naast vele andere talen. Alle talen van de Indo-Europese familie hebben een gemeenschappelijke voorouder, de Proto-Indo-Europese taal.
Hoe is het Grieks dan van de Indo-Europese taal gekomen tot wat er nu gesproken wordt? Oude talen kunnen meestal bepaalde taalkundige aspecten en sociale omstandigheden danken voor hun voortbestaan. Griekenland en zijn taal zijn niet anders. Van Indo-Europees tot Modern Grieks evolueerde de Griekse taal door fasen van transformatie over de Romeinse periode, Hellenistische periode, enzovoort.
Door de Griekse geschiedenis te analyseren vanaf haar wortels in het Proto-Indo-Europees tot Standaard Modern Grieks, zullen wij de stadia onderzoeken die de taal heeft doorlopen om te overleven. Eerst verdeelt de geschiedenis de evolutie van de taal in vier grote fasen: Oeroud Grieks, Koine Grieks, Byzantijns Grieks, en Modern Grieks. Maar de voorlopers van de taal zijn zelfs daarvóór.
Laten wij dus beginnen met de geschiedenis van de Griekse taal. Zo zullen wij te weten komen hoe de oude taal en de Griekse letters gevormd zijn.
Lees ook: Alles over de Minotaurus Mythe in de Minoïsche beschaving
De geschiedenis van de Griekse taal begint met de Proto-Griekse taal. Helleense volkeren (d.w.z. Griekssprekende mensen) spraken de Proto-Griekse taal, in die tijd was er nog geen geschreven alfabet. Deze stammen die spraken wat wij nu Proto-Grieks noemen, trokken naar het Griekse schiereiland en vormden daar een samenleving. De Proto-Griekse taal, die afstamt van de Indo-Europese talen, is de stamvader van alle varianten van het Grieks.
Er bestaan geen geschreven teksten uit deze periode van de geschiedenis, en ook geen Grieks alfabet. Toch wijzen archeologische en historische vondsten erop dat de Griekse taalfamilie vierendertig eeuwen geleden aan de wieg stond. Niet lang daarna verschenen de eerste Griekse geschriften. Zij werden geschreven in wat men tegenwoordig het Lineaire A- en het Lineaire B-schrift noemt.
De Minoïsche beschaving ontwikkelde zich op het Balkanschiereiland nadat de Helleense stammen waren gemigreerd. Daarna ontwikkelden de Minoërs het eerste schrift van geschreven Grieks - zij gebruikten een schrijfsysteem dat Lineair A heette. Zij gebruikten dit schrift, een systeem dat dicht bij hiërogliefen ligt, in paleizen en religieuze tempels. Afzonderlijk werd dit schrift ook in Cyprus gebruikt, en ontwikkelde zich van daaruit tot een ander afzonderlijk schrift, dat Cypriotisch syllabarium heette.
In diezelfde tijd had de Mycenaeïsche beschaving zich al op de Balkan gevestigd. Zij ontwierpen wat wij vandaag kennen als Lineair B. Als de eerste geavanceerde beschaving op het Griekse vasteland, schreven zij teksten op kleitabletten in hun schrift - Lineair B. Lineair B bestond uit negentig tekens, die elk een lettergreep voorstelden. Op die manier droeg de Mycenaeïsche beschaving bij tot belangrijke veranderingen in het schrift.
Het Griekse volk nam beide schriften over. Deze twee schriften bepaalden de weg voor de ontwikkeling van het Grieks en zijn latere vormen.
Lees ook: Alles over het Mythische Labyrint van de Minotaurus (Minoïsch Doolhof)
De oude Griekse taal is pluricentrisch, dat wil zeggen dat zij uit veel verschillende dialecten bestaat, die allemaal van dezelfde taal zijn. Ook komt de taal met een eigen alfabet, een opwaardering van de Lineaire A en Lineaire B die hierboven genoemd zijn.
Dit alfabet is afgeleid van het Phoenicische, een Semitisch alfabet dat uit 22 letters bestaat, met nieuwe unieke letters die geïmplementeerd zijn om bij de eigen taal van de Grieken te passen. Interessant genoeg was het Griekse schrift eigenlijk de voorloper van het Latijnse alfabet.
Een groot verschil tussen het Griekse en het Phoenicische alfabet is de schrijfrichting. Terwijl de Phoeniciërs van rechts naar links schreven, hebben de Grieken dat omgedraaid. Ook vertegenwoordigden in het Phoenicische alfabet de tekens lettergrepen (medeklinker- en klinkerparen), terwijl in het Griekse alfabet de tekens alleen medeklinkers werden, en er aparte klinkers ontstonden.
In de geschiedenis van het Oeroude Griekenland volgen twee cruciale historische perioden. Dat zijn de Archaïsche Periode en de Klassieke Periode.
Lees ook: Must-visit Archeologische Sites in Kreta
Zoals hierboven vermeld, bestond het Oudgrieks uit vele verschillende dialecten. De gewone Grieken in alle Griekse steden begrepen elkaar echter, of ze nu in het Klassiek Attisch, Ionisch, Athene, Dorisch, of Macedonisch spraken. De dialecten ontstonden uit regionale verschillen en werden gecodificeerd als literaire dialecten, verbonden met verschillende academische categorieën.
De Archaïsch-Griekse periode vertegenwoordigt een welvarende tijd voor het oude Griekse volk. Dit blijkt op vele gebieden en valt vooral op wanneer men naar de literatuur en het geschreven woord kijkt. Dit is immers de periode waarin de grote Homer De Ilias en De Odyssee schreef. Hij gebruikte een dialect dat tegenwoordig bekend staat als Homerisch Grieks, een variant van het Ionisch Attisch dialect.
Lees ook: De Griekse onafhankelijkheidsdag: parades, gebruiken, geschiedenis, datum en tradities
De klassieke periode is de gouden eeuw van de klassieke filosofie. Het is de tijd van de beroemde Socrates, Plato, en Aristoteles, en vele anderen. Hier waren de taaldialecten en het geschreven woord van grote hulp bij de opkomst van de wetenschap. Dankzij de uitvinding van het Griekse alfabet en Griekse letters, hebben wij nog steeds toegang tot de ideeën van de grote klassieke filosoof.
Met behulp van het schrift maakten geleerden enorme vorderingen op het gebied van de logica, en ontdekten zij de grondslagen van de wiskunde. Tenslotte verenigden de burgers zich in de vorming van Griekse steden en Griekse stadstaten. In deze steden kwamen de vele vormen van het Grieks langzamerhand tot eenwording.
Koine Grieks, ook wel Bijbels Grieks genoemd, is het eerste algemeen erkende en eenduidige dialect van het Grieks. Aan zijn naam te zien, is het duidelijk dat het de overheersende variant van het Grieks was rond de tijd dat de Bijbel geschreven werd.
Deze vorm van het Hellenistisch Grieks staat bekend als "de taal van het gewone volk," en het is sterk gebaseerd op de Attisch Ionische dialecten. Dit was de tijd waarin Alexander de Grote aan zijn verovering van de wereld begon.
Het Grieks verspreidde zich van Europa naar Noord-Afrika en Azië, waardoor al snel veel mensen aan deze taal werden blootgesteld. In een mum van tijd werd het de eerste internationale taal die over de hele wereld gesproken werd, en die ook na zijn veroveringen nog resten van nieuwe woorden achterliet in de officiële talen van andere landen.
Wij hebben reeds gezegd dat dit dialect ook bekend was onder de naam Bijbels Grieks. Is het Nieuw Testament dan Grieks? Velen vragen zich dat af, en het is inderdaad waar dat geleerden religieuze teksten in het Koine schreven. De christelijke Bijbel, of het christelijk Nieuw Testament, is een enorm invloedrijke tekst voor die periode. Het was dus logisch om het in het Grieks te schrijven, omdat het de algemeen begrepen taal was. Na het Nieuw Testament begonnen geleerden te werken aan de eerste vertaling van het Old Testament.
De gemeenschappelijke taal bleef zich ontwikkelen gedurende de heerschappij van het Romeinse Rijk. Het bleef echter de officiële taal van het latere Oost-Romeinse Rijk.
Lees ook: Het verhaal van Erotokritos
De Griekse taal had een grote invloed op het christendom en bleef de officiële taal binnen het Byzantijnse Rijk. De Byzantijnse literatuur bloeit op door wetenschappelijke, logische, godsdienstige en filosofische teksten. Geleerden schreven ze allemaal in het Middeleeuws Grieks.
De spreektaal was gebaseerd op het Grieks, meer bepaald het Koine dialect. Na verloop van tijd verschoof het echter naar wat wij nu kennen als de Modern Griekse taal. De regels voor de geschreven vorm bewogen zich daarentegen in de tegenovergestelde richting, en daarom neigde het naar een meer conservatieve vorm, die dichter bij het Oeroude Grieks lag.
Onder de 400 jaar durende heerschappij van het Ottomaanse Rijk, ontwikkelde de Griekse taal zich verder. Deze ontwikkeling gaat in de richting van een gestandaardiseerde, vereenvoudigde taal die door alle Grieken gesproken wordt.
Lees ook: Fascinerende feiten over Kreta - Basis, historische en culturele feiten
Zoals wij al zeiden, moest de taal een vereenvoudigde versie krijgen bij de Grieken onder Ottomaans bewind. Dit was het begin van de weg naar de moderne Griekse taal. Toch probeerde de Griekse elite er een verfijnde versie van te maken.
Dit resulteerde in twee vormen van de taal:
Demotisch is het gewone Griekse dialect, of de taal "van het volk". Het staat het dichtst bij het moderne Grieks, want het is deze taal die de Grieken als hun huidige taal hebben aangenomen.
Katharevousa is het dialect van de literaire vorm, bestaande uit zowel Demotisch Grieks als Oeroud Grieks.
Dit heeft echter geleid tot extreme verschillen tussen de gesproken en de geschreven Griekse taal. Het heeft ertoe bijgedragen dat Demotisch modern Grieks de officiële taal is geworden, de standaardtaal sinds 1976.
De Griekse geschiedenis en cultuur zijn niet alleen fascinerend, maar ook van het grootste belang voor de westerse beschaving. De omstandigheden die geleid hebben tot het voortbestaan van de taal zijn uniek en het onderwerp van veel wetenschappelijk debat.
Wij hopen dat dit artikel voor u een interessante en leerzame reis was. Misschien zal het u zelfs op het spoor zetten om meer te weten te komen door wat verder te lezen. Maar dit is natuurlijk maar een overzicht, en u kunt nog veel meer rijke, interessante details over Griekenland en de geschiedenis van het Griekse volk vinden. Wij twijfelen er niet aan dat het uw respect voor de oude Griekse cultuur en hun beschaving zal verdiepen. Het is per slot van rekening de bakermat van de moderne beschaving.
