Schone Maandag op Kreta: festiviteiten, feesten en gebruiken
Dit artikel werd gepubliceerd op 2 november 2022 en bijgewerkt op 5 juli 2023.
Eén van de beste manieren om echt contact met de Kretenzers in contact te komen - het beste deel van je vakantie op Kreta! - is om de lokale gebruiken en de tradities te begrijpen. Voor de vrome Kretenzers zijn veel van deze verwant aan de Grieks-orthodoxe kerk. En de belangrijkste periode van het orthodoxe jaar is de vastentijd, met als hoogtepunt de viering van de opstanding van Jezus Christus met Pasen.
Schone Maandag op Kreta is volgens de Grieks-orthodoxe kerk een religieuze feestdag die het begin van de vastenperiode van 40 dagen tot aan Orthodox Pasen inluidt.
Wanneer is het op Kreta Schone Maandag?
De Schone Maandag valt altijd de 7e maandag vóór het Orthodoxe Pasen. Schone maandag begint op een maandag, zeven weken voor Pasen en is de langste en strengste vastenperiode in de orthodoxe kalender.
Vóór de periode van vasten en terughoudendheid, die de vastenweken voorafgaand aan Pasen markeert, is er een carnaval: een Dionysisch feest met vlees, wijn en allerlei soorten feestvreugde.
Het carnaval begint op ‘Tsiknopempti’ - Rokerige Donderdag - zoals vette dinsdag voor de katholieken van New Orleans. Dat betekent niet alleen ladingen vlees op de barbecue, maar ook het begin van het Griekse carnavalsseizoen. De maandag erna is het Schone Maandag – ‘Kathara Deftera’. Het staat ook wel bekend als Zuivere Maandag, Asmaandag, Maandag van de Vasten, Orthodoxe Vastenmaandag of Groene Maandag.
De voorbereidingen voor Schone Maandag
Schone Maandag is de perfecte naam voor deze speciale feestdag. Na een periode van veel vlees en kaas luidt ‘Kathara Deftera’ een periode van ‘schoon’ eten in, een periode van terughoudendheid. Mensen in heel Griekenland genieten dan van een speciaal menu. Er wordt veel gewinkeld voorafgaand aan de Schone Maandag op Kreta vanwege het zeer specifieke menu waar de mensen dan van genieten.
Traditioneel menu tijdens de lunch op Schone Maandag
Het christelijk-orthodoxe vasten verbiedt elk product van een dier met bloed. Dit betekent dus Geen vlees, geen vis, geen zuivel en geen eieren. Ook al zullen er geen vleeswaren en kazen zijn, er zijn nog genoeg andere heerlijke dingen om te eten. De maaltijd richt zich op zeevruchten zoals garnalen, inktvis, octopus, kreeften, krabben en slakken en peulvruchten. Aangezien het lente is en we op Kreta zijn, zullen ernatuurlijk ook veel groenten op tafel staan. Deze hebben een dressing van wat citroen en lokale extra vergine olijfolie van de bomen, die het eiland bedekken. Hoe eenvoudig het ook is, het is nog steeds één van die heerlijkheden van de Kretenzische keuken - de zoete smaak van het ruige landschap.
Bovendien zijn er verschillende producten, die door traditie worden gedicteerd en die op elke tafel in Griekenland staan. Taramosalata werd oorspronkelijk gemaakt van de gezouten kuit van de kabeljauw of karper, en de kleur is afhankelijk van de soort gebruikte kuit. Tegenwoordig wordt ook kuit van andere vis gebruikt die kunstmatig gekleurd wordt. De kuit wordt gemengd met brood of aardappelpuree en citroensap, azijn en olijfolie
Lees hier verder: https://www.griekseproductenonline.nl/products/tarama-salade-taramosalata-viskuit-2-kg/. Olijven staan ook altijd op de Schone Maandag op tafel. Omdat we op Kreta zijn, kunnen dit de kleine ‘tsakistes’ zijn - kleine olijven die licht gekneusd worden om ze te helpen het geurige citroensap te absorberen waarin ze zijn gedrenkt.
’Lagana’ - het rituele brood van de Schone Maandag
Elke bakker op Kreta is op Schone Maandag open en bakt “Lagana.” Dit met sesamzaad bedekte platte brood heeft zijn oorsprong in het Oude Testament en de vlucht van de Joden uit Egypte. Het zuivelvrije platte brood is ook een integraal onderdeel van het Joodse Pascha.
Lagana is vaak een tikkeltje zoet, waardoor het heerlijk smaakt met de pittige, zoute taramasalata of met olijven.
Zoetigheden voor ‘Kathara Deftera’ op Kreta
Sesam halva is ook een absolute must. Deze kruimelige en romige zoetigheid smelt op de tong. Het wordt gemaakt van tahini en suikersiroop - soms met honing - die is gekookt en gekneed met de tahini tot het een prachtige textuur vormt. Het is natuurlijk een lente recept. De halva kan een streep van cacao hebben of toegevoegde geroosterde noten, gekonfijte sinaasappel of een aantal andere vruchten.
Er mogen ook andere zoetigheden zijn, mits er geen eieren of melk voor is gebruikt. Deze halva kan wel olijfolie en grof griesmeel bevatten.
Is Schone Maandag een officiële feestdag?
Nee, Schone Maandag geen officiële feestdag.
Zijn de winkels op Schone Maandag op Kreta open?
Overal op Kreta en in Griekenland zijn de commerciële winkels op Schone Maandag gesloten. Slechts enkele supermarkten, buurtwinkeltjes en bakkerijen zijn 's ochtends een paar uur open voor wat laatste boodschappen.
Hoe wordt Schone Maandag op Kreta gevierd?
Dit is een nationale feestdag - er is geen school en de kantoren en openbare diensten zijn gesloten. Families en vriendengroepen komen allemaal samen om de lente te begroeten. Picknicken is heel gewoon of in ieder geval een hapje buiten de deur eten. Traditionele Kretenzische muziek met de Lyra is ook populair, net als de traditionele Kretenzische volksdansen . Een beetje van de pure Kretenzische drank tsipouro - “raki” - helpt om in het ritme te komen.
Gaan mensen op Kreta op Schone Maandag naar het strand?
Hoewel het voor sommige mensen misschien te koud is om te zwemmen, is het strand nog steeds een zeer populaire bestemming op Schone Maandag. Dit komt omdat het de ideale plek is om te vliegeren. In de dagen voorafgaand aan Schone Maandag worden er op de straathoeken vliegers verkocht. Veel mensen gaan op Schone Maandag vliegeren - men kan het associëren met de frisse bries, maar het dient ook als een symbool van de komende wederopstanding van Pasen.
Waarom gaan mensen op Schone Maandag vliegeren?
Vliegeren is in heel Griekenland een geweldig onderdeel van de Schone Maandag. Recent onderzoek heeft aangetoond dat vliegeren in het paasseizoen in Europa teruggaat tot de 17e eeuw en symbool staat voor de verheffing van iemands ziel tot God of de opstanding van Jezus. Voor Grieken drukt het het diepe verlangen uit om naar het goddelijke te reiken.
Moet je Kreta met Schone Maandag bezoeken?
Schone Maandag is een fantastische tijd om een bezoek aan Kreta te plannen. Het winterweer is ten einde, maar de grote hitte van de zomer is nog weken weg - het is het ideale weer voor wandelen wat verkennen of zelfs snorkelen. Ook wordt het lente en heeft het eiland een groene gloed - een geweldige tijd om het te bezoeken en te genieten van seizoensspecialiteiten zoals wilde asperges en wilde artisjokken, zo mals en heerlijk dat ze rauw in delicate reepjes worden gegeten.
Een andere reden waarom dit een geweldige tijd is om Kreta te ervaren, is dat veel toeristen nog niet zijn gekomen, dus je kunt echt in contact komen met de Kretenzers terwijl ze het vieren. Een solo-reis wordt in deze periode dan ook van harte aanbevolen.
